Dossier
Waddenzee
Het Wagenings onderzoek op en om de Waddenzee is zeer breed en varieert van dijken, mosselbanken en zeehonden, naar vogels, zwerfvuil en kwelders. In dit dossier vindt u nieuws, achtergronden, en onderzoeksresultaten van Wageningen University & Research over de Waddenzee en Waddeneilanden.
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Nieuws over de Waddenzee
-
Onderwaternatuur: van druk naar herstel
- De onderwaternatuur in zowel de Rijn-, Maas- en Scheldemonding als de Waddenzee staat onder aanzienlijke druk. Twee recente studies van Wageningen Marine Research laten zien dat menselijke ingrepen zoals dammen, dijken en het uitdiepen van vaarwegen hebben geleid tot verlies van planten- en diersoorten, verstoring van natuurlijke processen en het verdwijnen van belangrijke leefgebieden. Toch zien de onderzoekers duidelijke mogelijkheden voor herstel. -
Zeehonden volgen voor wind op zee
- In maart 2025 heeft Wageningen Marine Research, in opdracht van Wozep (Wind op Zee Ecologisch Programma van Rijkswaterstaat), zes gewone zeehonden gezenderd op de wadplaat Balgzand. De zenders geven inzicht in hun ruimtegebruik en duikgedrag, relevant voor de ruimtelijke planning van windenergie op zee. -
Nieuwe duurzame vismethode voor garnalenvissers
- Wageningen Marine Research en de Nederlandse Vissersbond gaan samen met visserijbedrijven een nieuwe duurzame vangstmethode ontwikkelen voor de garnalenvisserij in de Waddenzee. De innovatieve kiwikuil beoogt de bijvangst van kleine garnalen en platvis aanzienlijk te verminderen ten opzichte van de conventionele netten die door garnalenvissers nu worden gebruikt. De ontwikkelingskosten voor de kiwikuil voor garnalen worden op € 561.291,- geraamd. Het Waddenfonds ondersteunt het project met een subsidie van € 449.033,-. -
Nieuwe inzichten in de ecologische waarde van de Waddenzee
- Vijf jaar lang hebben meer dan twintig onderzoekers nieuwe ecologische kennis verworven over de onderwaternatuur van de Waddenzee, een vaak onderbelicht maar belangrijk onderdeel van dit ecosysteem. De projecten Waddenmozaïek en Swimway Waddenzee richtten zich specifiek op dit aspect van de Waddenzeenatuur. De resultaten hebben belangrijke ontdekkingen opgeleverd over het onderwaterleven, die op 25 maart gepresenteerd worden. Daarbij ligt de nadruk op de toepassing van deze bevindingen in toekomstig beheer. -
Gezenderde vissen onthullen hun leven in en buiten de Waddenzee
- Grote vissoorten die in de zomer in de Waddenzee leven, blijken ’s winters een flinke reis te maken. Dat ontdekte promovenda Jena Edwards door de vissen een zender te geven. Ook zag ze hoe gezenderde dieren heel specifieke plekken van de Waddenzee gebruiken, kennis die van pas komt bij het beheer van de Waddenzee. -
Waddenzee belangrijk voor soorten als haring
- Dankzij een heel palet aan innovatieve onderzoeksmethoden weet promovenda Margot Maathuis nu veel meer over de rol van de Waddenzee in de levenscyclus van onder andere de haring. -
Een fascinerende kustbewoner: de halfgeknotte strandschelp
- Een klein schelpdier bevolkt onze kustwateren: de halfgeknotte strandschelp. Dit diertje gedijt het best in ondiepe zeeën met fijn zand en milde weersomstandigheden. Niet alleen natuurlijke factoren spelen echter een rol in de populatiedynamiek. Bodemberoerende visserij, gericht op garnalen en platvissen, heeft eveneens invloed op de aantallen. Waarom de aantallen van deze schelp in sommige jaren spectaculair stijgen en in andere bijna verdwijnen, blijft echter een raadsel. Dit blijkt uit een gezamenlijke studie van Wageningen Marine Research en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), gebaseerd op een 27 jaar lange tijdserie en gepubliceerd in Frontiers in Marine Science. -
De Waddenzee: nog steeds paaigebied voor haring
- Haring en ansjovis blijken nog altijd te paaien in de Waddenzee, zoals aangetoond door recent WUR-onderzoek dat is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Estuarine, Coastal and Shelf Science. Deze conclusie is gebaseerd op de ontwikkeling van geslachtsorganen van bemonsterde vissen en de aanwezigheid van uitgepaaide vissen, vastgesteld in het meerjarige project Swimway Waddenzee. -
De toekomst voorspellen voor vissen in de Waddenzee
- Hoe zal het met de vissen in de Waddenzee gaan als de omstandigheden veranderen? Wat als het water veel warmer wordt? Promovendus Bass Dye onderzocht, vanuit het project Waddentools Swimway Waddenzee, temperatuurvoorkeuren van vissen en maakte daarmee een voorspellingsmodel. -
Wormenstad in de Waddenzee
- Een kleine, borstelige worm in een kokertje van zand is nu een zeldzame gast in de Waddenzee. Maar ooit bouwde dit diertje enorme riffen die barstten van het leven. Marien ecoloog Martin Baptist probeert de waddennatuur te herstellen door deze Sabellaria-worm een nieuwe kans te geven om zich te vestigen.
Onderzoek rondom de Waddenzee
-
TMAP Referentiegebied Rottum
- Met ingang van november 2005 is in navolging van Duitsland en Denemarken een klein deel van de Nederlandse Waddenzee gesloten voor (potentieel) schadelijke menselijke activiteiten. Het betreft een geulsysteem ten zuiden van Rottumerplaat. Doel van deze sluiting is om de ongestoorde ontwikkeling van de natuur in de Waddenzee te kunnen volgen. -
Verbetering van beoordeling van cumulatieve effecten van multi-stressoren op mariene en terrestrische biodiversiteit
- Het doel van dit project is het verbeteren van methoden, modellen en data om de cumulatieve impact van drukfactoren op zowel terrestrische als mariene biodiversiteit beter te kunnen begrijpen. Hiervoor wordt met een gestandaardiseerd cyclisch proces een ruimtelijke analyse uitgevoerd van cumulatieve effecten voor een drietal voorbeeldsystemen in de Noordzee, de Waddenzee en op het land in Nederland. -
TWO advisering
- Het beleid en beheer van de gewone en de grijze zeehonden en van bruinvissen in en rond de Waddenzee is vastgelegd in het vijfjarige Seal Management Plan (SMP). Dit is opgesteld door de Trilateral Seal Expert Group (TSEG) en geaccordeerd door de verantwoordelijke ministers in de drie Waddenzee landen. -
TMAP Kwelders
- Langs de vastelandskust van Groningen en Friesland liggen circa 6000 ha kwelders die landelijk en internationaal van groot belang zijn in het Natura 2000 netwerk. Ze zijn onderdeel van de trilaterale Waddenzee waarvoor nationale en internationale natuurdoelen gelden, en die de UNESCO Werelderfgoed status heeft. Kwelders zijn dynamische ecosystemen met een hoge natuurwaarde vanwege de unieke zouttolerante planten en dieren die er voorkomen. Daarnaast vormen ze een geleidelijke overgang tussen water en dijk, en hebben ze een rol in de kustbescherming. -
TMAP Mosselbanken
- Mosselbanken zijn een belangrijk onderdeel van het Waddenzee-ecosysteem. Ze filteren het water en vormen, samen met bodemdieren die graag op en tussen de mosselen leven, een belangrijke voedselbron voor vogels. -
TMAP Zeehondenpopulaties
- Voor het behoud van de zeehondenpopulaties zijn instandhoudingdoelstellingen genoemd voor aantallen dieren en hun verspreiding. Voor de monitoring en de evaluatie van (locale) beheersmaatregelen worden tellingen uitgevoerd. -
TMAP Reproductieproces kustbroedvogels
- Het Waddengebied is van groot internationaal belang voor broedvogels en voor wad- en watervogels buiten het broedseizoen. Om die reden is het gehele gebied aangewezen als Natura2000-gebied en als Werelderfgoed. -
Monitoring schelpdierbestanden
- De monitoring van schelpdierbestanden vormt de basis voor het Nederlands beleid ten aanzien van de exploitatie van schelpdieren. Het beleidsbesluit Schelpdiervisserij 2005-2020 vormt de basis van het Nederlandse beleid ten aanzien van de exploitatie van schelpdieren. Voor de vergunningverlening voor schelpdiervisserij vormt de monitoring van schelpdierbestanden een belangrijke basis. Dit besluit zal tot de update in de loop van 2021 beschikbaar is, ook in 2021 van toepassing zijn. -
Effectiviteit gebiedsbeschermende maatregelen (MEGMA)
- In 2014 is in het kader van het convenant mosseltransitie en VISWAD een aantal gebieden in de westelijke Waddenzee gesloten voor mosselzaad- en garnalenvisserij. Doel van deze sluitingen was het mogelijk maken van een ongestoorde ontwikkeling van meerjarige mosselbanken, en overige belangrijke natuurwaarden.
Om te kunnen evalueren of de gebiedssluitingen leiden tot de gewenste doelen is in 2015 gestart met monitoring van bodemdieren in de gesloten gebieden (project ‘Gesloten gebieden Waddenzee’), in opdracht van het ministerie van LNV. De monitoring is uitgevoerd in 2015, 2016 en 2017 en de resultaten over deze periode zijn gerapporteerd in maart 2018.
Omdat de effecten nog niet duidelijk genoeg waren, zet het ministerie van LNV de monitoring voort in 2018, op dezelfde wijze als is gebeurd in de periode 2015-2017, met uitzondering van enkele alleen voor garnalenvisserij gesloten gebieden. -
Implicaties EU Biodiversiteitsstrategie op Zee
- De EU Biodiversiteitsstrategie (EBS) voor 2030, gepubliceerd in mei 2020 door de Europese Commissie (EC), wordt momenteel op onderdelen nader uitgewerkt in beleids- en wetsvoorstellen. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Ministerie van Financiën hebben Wageningen Economic Research gevraagd de mogelijke financiële implicaties van de momenteel meest concrete onderdelen uit de EU Biodiversiteitsstrategie voor mariene gebieden in Nederland (Noordzee, Waddenzee, Westerschelde, Oosterschelde) middels een QuickScan in beeld te brengen. Deze onderdelen betreffen de ambities met betrekking tot de toename van het beschermde en strikt-beschermde areaal natuur en de ambities met betrekking tot de instandhouding en herstel van de door de Vogel- en Habitatrichtlijn beschermde natuur (VHR-Natuur).