Nieuws
Biodiversiteit krijgt volop aandacht in bedrijfsvoering Koeien & Kansen
Binnen het project Koeien & Kansen kreeg biodiversiteit de afgelopen jaren volop aandacht van de deelnemende melkveehouders. Uit de resultaten van 2021 t/m 2024, gebaseerd op gegevens van zestien deelnemende bedrijven en proefbedrijf De Marke, blijkt dat biodiversiteit inmiddels geen ‘extraatje’ meer is, maar integraal onderdeel van de bedrijfsvoering bij het een groot deel van de deelnemers. Biodiversiteit heeft voor hen voordelen, zowel ecologisch als bedrijfsmatig.
Centrale meetlat binnen het project is de Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij, die op basis van zeven Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) jaarlijks de biodiversiteitsprestaties van bedrijven inzichtelijk maakt. Vijf KPI’s zijn gebaseerd op de KringloopWijzer (stikstofbodemoverschot, broeikasgasemissies, ammoniakuitstoot, blijvend grasland en eiwit van eigen land). Twee aanvullende KPI’s meten zichtbare biodiversiteit, zoals het aandeel kruidenrijk grasland en het beheer van natuur en landschap.
Duidelijke verbetering tussen 2020 en 2024
De monitoringsresultaten laten een gemiddeld een positieve trend zien. Bedrijven reduceren hun stikstofoverschotten, broeikasgasemissies en ammoniakuitstoot, terwijl het aandeel blijvend grasland en het gebruik van eigen eiwitbronnen licht toenemen. Ook op het vlak van zichtbare biodiversiteit zijn de scores in 2024 gemiddeld hoger dan in voorgaande jaren. Boeren leggen meer landschapselementen aan, zoals houtwallen, slootranden en nestgelegenheden, en kruidenrijk grasland wint terrein.
Van motivatie tot maatwerk
De verschillen tussen bedrijven blijven groot, afhankelijk van regio, bedrijfsintensiteit, visie en financiële mogelijkheden. Boeren die bewust inzetten op biodiversiteit door extensiever te beheren of kruidenmengsels te gebruiken, scoren gemiddeld hoger. Vooral in regio’s waar agrarisch natuurbeheer actief wordt ondersteund, zoals Noord-Drenthe en het veenweidegebied, zijn de resultaten op dat vlak sterk.
Functionele biodiversiteit als sleutel tot toekomstbestendige landbouw
Het project benadrukt het belang van functionele agrobiodiversiteit: biodiversiteit die bijdraagt aan een robuust landbouwsysteem. Denk aan kruidenrijke graslanden die beter bestand zijn tegen droogte of diepwortelende gewassen die bodemverdichting tegengaan. Biodiversiteit wordt zo niet alleen gewaardeerd om de natuurwaarde, maar ook benut als oplossing voor praktische uitdagingen op het bedrijf.
Financiële tegemoetkoming voor biodiversiteit
De biodiversiteitsinspanningen vertalen zich soms ook financieel. In 2024 scoorden meer bedrijven hoog in de Ecoregeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dan het jaar ervoor. Met maatregelen zoals gras/klaverteelt, kruidenrijk grasland en landschapselementen behaalden meerdere deelnemers een 'Zilver' of 'Goud'-score en daarmee extra premie per hectare. Toch zien we ook vaak dat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten via de Ecoregeling. Bijv. bij luzerne of veldbonen valt het nogal eens tegen.
Sturing op doelen in plaats van middelen
De ontwikkeling richting doelsturing op duurzaamheid zet door. KPI-systematiek wordt steeds vaker gebruikt als basis voor beleidsmaatregelen en private duurzaamheidsprogramma’s, zoals het keurmerk On the way to PlanetProof, waarvan de normen per 1 januari 2025 zijn aangescherpt. Een deel van de Koeien & Kansen-deelnemers neemt hier aan deel. De komende jaren zal biodiversiteit op de Koeien & Kansen bedrijven één van de doelen blijven waaraan gewerkt vanuit het project.
Meer weten?
Alle resultaten van dit onderzoek zijn gebundeld in het rapport: ‘Agrobiodiversiteit in Koeien & Kansen - Biodiversiteit als onderdeel van de bedrijfsvoering'.