Nieuws

Stijging nitraatconcentratie in het grondwater

Gepubliceerd op
24 juli 2019

Voor het eerst sinds 10 jaar is de gemiddelde nitraatconcentratie op Koeien & Kansen op de zandgronden hoger dan de norm van 50 mg/l. Dit blijkt uit metingen van het afgelopen jaar. De droge weersomstandigheden en lage grondwaterstanden twee jaar hebben hier mogelijk aan bijgedragen. Het is wachten op de resultaten van 2018 om te kunnen constateren of deze 'stijgende' trend zich voortzet.

Het RIVM neemt jaarlijks watermonsters op de Koeien & Kansen-bedrijven. De bedrijven behoren tot het Derogatiemeetnet (DM), onderdeel van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM). Op de bedrijven wordt de uitspoeling van nutriënten uit de wortelzone gemeten. Voor de bedrijven in de Zandregio gebeurt dit in de zomer in het grondwater. Nitraat is een belangrijke parameter in het grondwater omdat het mobiel is en voor milieuschade kan zorgen in de vorm eutrofiering van natuur en vervuiling van drinkwaterbronnen. Als norm voor nitraat wordt de drinkwaternorm van 50 mg/l aangehouden.

Na een forse daling in de eerste jaren van Koeien & Kansen stabiliseert vanaf 2008 de nitraatconcentratie zich net onder de 50 mg/l. Uit figuur 1 is te zien dat de gemiddelde nitraatconcentratie in 2018 voor het eerst weer opgelopen tot net boven de 50 mg/l.

Fguur 1	De ontwikkeling van de nitraatconcentratie op Koeien & Kansen bedrijven op zandgrond in de afgelopen 20 jaar
Fguur 1 De ontwikkeling van de nitraatconcentratie op Koeien & Kansen bedrijven op zandgrond in de afgelopen 20 jaar

Het is bekend dat de nitraatconcentratie wordt beïnvloed door de hoeveelheid neerslag. Een afname van de waterflux of watervolume zorgt voor een ‘indikking’ van de hoeveelheid aanvulling van nitraat in het grondwater. Een oorzaak voor de hogere nitraatconcentratie in 2018 zou dus het relatief droge jaar 2017 kunnen zijn. Uit figuur 2 blijkt dat de gemiddelde grondwaterstand in 2017 tijdens de nitraatmetingen het laagst van alle jaren.

Fguur 2	De ontwikkeling van de grondwaterstand tijdens nitraatmetingen op Koeien & Kansen bedrijven op zandgrond in de afgelopen 20 jaar.
Fguur 2 De ontwikkeling van de grondwaterstand tijdens nitraatmetingen op Koeien & Kansen bedrijven op zandgrond in de afgelopen 20 jaar.

De watermonsters worden genomen in de bovenste meter van het grondwater. Uit modelstudies in het verleden is gebleken dat de verblijftijd van het nitraat in deze laag kan variëren van 1 tot wel 7 jaar. Hieruit blijkt maar weer dat wat vroeg is om conclusies te trekken uit de stijging van de nitraatconcentratie in 2018.

Wachten op resultaten 2018

Omdat 2018 ook een erg droog jaar was wachten we in spanning af wat de resultaten van metingen in 2019 zullen uitwijzen. Zien we dit mogelijk ook al terug de nitraatgehaltes dit jaar, of moeten we daarvoor nog een jaar wachten? Het is en blijft een complexe materie. Dit kunnen we mogelijk inzichtelijk maken door het in kaart brengen van risico's voor nitraatuitspoeling door het invullen van de BedrijfWaterwijzer. Dit kan helpen om passende maatregelen te treffen die bijdragen bij het verlagen van de nitraatuitspoeling.